czwartek, 6 stycznia 2011

Biblioteka publiczna - otwarta dla każdego


W trakcie naszego pobytu w Stanach gazeta "USA Today" opublikowała artykuł "Libraries welcome the homeless", opisujący działania amerykańskich bibliotekarzy publicznych na rzecz osób bezdomnych. Chociaż żadna z wymienionych w artykułach bibliotek nie znalazła się w programie naszej wizyty, warto przyjrzeć się tym przedsięwzięciom. Dobitnie bowiem charakteryzują one nie tylko "społeczny", lecz także "socjalny" charakter  bibliotekarstwa w USA oraz to, jak bibliotekarze w tym kraju rozumieją słowa "publiczny", czy "równy dostęp do informacji".

Nieskomplikowane przeszukanie sieci podpowiada, że bezdomni w bibliotece to nie doraźna sprawa - podobny artykuł ukazał się w roku 2007 i obrazuje problem pogłębiony przez rozpoczynający się wówczas kryzys gospodarki USA. Był on związany właśnie z nieruchomościami, a w jego wyniku wiele osób utraciło swoje domy, stanowiące zabezpieczenie kredytu. Kryzys także dość bezpośrednio odbił się na bibliotekach, bowiem finansujące je lokalne budżety utrzymywane są z podatków od nieruchomości.

Bezdomni w nowoczesnej bibliotece w Seattle,
źródło: http://places.designobserver.com/entry.html?entry=813 
Amerykańskie prawo, gwarantując każdemu obywatelowi dostęp do informacji publicznej oraz tej udostępnianej przez publiczne instytucje, obejmuje i tę grupę potencjalnych użytkowników. Jak wiadomo, może być ona dość kłopotliwa w obsłudze, ze względu na możliwe, specyficzne i aspołeczne zachowania, niski poziom higieny, czy obsceniczny język, które odstraszają innych użytkowników. Dlatego sąd federalny już w postanowieniu z 1992, dotyczącym Pierwszej Poprawki do Konstytucji (właśnie ona stanowi o prawie dostępu) zezwolił bibliotekom na wprowadzenie odpowiednich zasad - "kodeksów zachowania", także dla bezdomnych użytkowników bibliotek. 


Zakres usług świadczonych bezdomnym przez biblioteki jest dość obszerny. Biblioteki organizują dla nich lekcje biblioteczne, kluby książki, kursy nauki obsługi komputera, pokazy filmów oraz pomagają szukać pracy przez Internet.  Prowadzą także wyspecjalizowane usługi informacyjne dotyczące możliwości uzyskania pomocy w lokalnych ośrodkach opieki socjalnej, pomocy psychologicznej, noclegowniach i łaźniach. Jedna z bibliotek zatrudnia bezdomnych, zlecając im pracę przy porządkowaniu toalet. Niekiedy bibliotekarzom w pracy z bezdomnymi pomagają grupy wolontariuszy, takie jak Serving the Homeless, przy  Mahon Public Library. Niektóre z bibliotek szczególną uwagę zwracają na bezdomne dzieci, przeprowadzając letnie, kilkudniowe obozy biblioteczne lub z pomocą wolontariuszy organizują biblioteczne zajęcia, zapraszając dzieci ze schronisk dla bezdomnych. 

Jak wynika z pierwszego z artykułów rozwój usług dla bezdomnych znajduje swoje odbicie w bibliotecznej architekturze. Fundując nowe budynki, bądź przebudowując stare, architekci uwzględniają specyfikę tej grupy użytkowników, dostosowując do jej potrzeb miejsca do siedzenia, lokalizację toalet, system wentylacji, czy stosując dodatkowe zabezpieczenia dla personelu. Architekt specjalizujący się w projektowaniu bibliotek, Jeffrey Scherer, (który prowadzi bardzo ciekawy blog dotyczący m. in. budownictwa bibliotecznego) mówi nawet o trendzie w tym zakresie.

Przykładem dalej idącego zinstytucjonalizowania obsługi bezdomnych jest biblioteka w San Francisco. Zatrudniła ona, w celu rozwiązania problemu rosnącej ich liczby, etatową specjalistkę opieki socjalnej, która poprzez nawiązywanie przyjaznych relacji z bezdomnymi, potrafi zapobiec niepożądanym zachowaniom, a także wspiera ich w zakresie możliwości uzyskania pomocy i korzystania z usług bibliotecznych. Pomysł okazał się skuteczny i podobne programy planują wprowadzić inne biblioteki publiczne większych miast.

San Francisco Public Library,
źródło: http://www.inetours.com/Pages/SF-photos/Civic/Public-Library.html 
San Francisco Public Library  i bezdomni

Uwzględnianie w bibliotekach publicznych USA usług dla bezdomnych nie wyczerpuje się jedynie w lokalnych inicjatywach bibliotek. Narodowa organizacja bibliotekarska - American Library Association - ustanowiła w swojej strukturze Hunger, Homelessness & Poverty Task Force - Social Responsibilities Round Table, które uważa, że:

"biblioteki i bibliotekarze muszą rozpoznawać i pomagać w rozwiązaniu problemów i nierówności społecznych, realizując mandat do działań na rzecz wspólnego dobra i wzmacniania demokracji."

SRRT realizuje tę misję m .in. poprzez wprowadzanie do programów branżowych konferencji problematyki ekonomicznie ubogich użytkowników, inicjowanie przydatnych bibliotekarzom publikacji i badań w tym zakresie oraz poprzez wspieranie w standaryzującej i promocyjnej działalności ALA tych usług bibliotecznych, które zapewniają wszystkim obywatelom równy dostęp do informacji. 


Remigiusz Lis - Biblioteka Śląska


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz